9 ماده معدنی کشنده در زمین - مجله شهبازی

کالکانتیت (Chalcanthite) با فرمول شیمیایی CuSO405H2O

کالکانتیت آبی درخشان یک سولفات مس محلول در آب هیدراته است. این ماده معدنی به عنوان سنگ مس استفاده می گردد و در محیط مرطوب به آسانی حل و تغییر شکل می دهد به همین علت ضروری است در جای خشک نگهداری گردد. حل شدن این ماده معدنی در آب به آسانی می تواند منجر به مسمومیت با مس گردد و برای انسان اثرات سمی دارد.

استیبنایت (Stibnite) با فرمول شیمیایی Sb2S3

استیبنایت یک ماده معدنی سمی با فرمول شیمیایی سولفید آنتیموان و با شبکه بلورین ارترومبیک و یک منبع از آنتیموان فلزی است. این ماده معدنی به مدت هزاران سال در لوازم آرایشی برای تیره تر کردن ابرو و مژه استفاده می شده است. بعلاوه در ظروف غذا خوری هم مورد استفاده قرار می گرفت که منجر به ایجاد مسمومیت ناشی از مصرف آنتیموان می شد.

آزبستس (Asbestos) یا پنبه نسوز با فرمول شیمیایی Mg3Si2O5(OH)4

به احتمال زیاد در خصوص ارتباط ماده معدنی آزبستس با بروز سرطان ریه شنیده اید. الیاف نازک کریستالی این ماده معدنی به راحتی می تواند به ذرات ریز و نامرئی تبدیل گردد. با وجود مفید بودن آن در عایق گذاری، مقاومت در برابر آتش و جذب صدا، گرد و غبار آن در صورت استنشاق کشنده و مهلک است. الیاف آن می تواند منجر به بروز بیماری های آزبستوسیس، سرطان ریه و مزوتلیوما گردد.

آرسنوپیریت (Arsenopyrite) با فرمول شیمیایی FeAsS

آرسنوپیریت با فرمول شیمیایی سولفید آرسنیک آهن و با رنگ متالیک درخشان بیشتر در منافذ هیدروترمال و پگماتیت یافت می گردد. آرسنیک منجر به خسارات زیست محیطی و انسانی بسیاری می گردد و گاهی اوقات می تواند با رسوبات طلا در ارتباط باشد. اکسیداسیون آرسنو پیریت منجر به آرسنیک حلال در آب و متعاقب آن زهاب اسیدی معدن می گردد.

شنگرف یا سینابر (Cinnabar) با فرمول شیمیایی HgS

شنگرف یا سینابر یک ماده سولفید جیوه قرمز رنگ است که بخش زیادی از عنصر جیوه دنیا را تامین می نماید. این ماده معدنی با وجود رنگ درخشان و سابقه مصرف در تجارت به عنوان عامل رنگ آمیزی، کشنده است. جیوه برای انسان سمی بوده وعامل مرگ ناشی از کار در بسیاری از معادن سراسر دنیا است.

گالینا (Galena) با فرمول شیمیایی PbS

گالینا با فرمول شیمیایی سولفید سرب، یکی از سنگ معدن های اولیه سرب یافت شده در سراسر دنیا است. دارای ساختار شبکه مکعبی و بعلاوه منبعی از نقره هم هست. سرب موجود در گالینا در صورت استنشاق گرد و غبار یا بلع آن سمی است، اما این ماده معدنی یا سنگ حاوی این ماده معدنی را می توان در صورت نبود گرد و غبار سرب با خیال راحت به کار گرفت.

هاچینسونایت (Hutchinsonite) با فرمول شیمیایی (Tl,Pb)2As5S9

ماده معدنی هاچینسونایت ترکیبی از سولفید آرسنیک با تالیم و سرب است که در منافذ هیدرو ترمال یافت می گردد. نمک های تالیم تقریبا بی مزه و بسیار سمی است و در مرگ موش و حشره کش ها استفاده می گردد. ترکیب تالیم و سولفید آرسنیک، دو ماده معدنی بسیار خطرناک و کشنده را ایجاد می نماید. قرار گرفتن در معرض این ماده معدنی به طور بالقوه می تواند منجر به مرگ گردد.

زرنیخ (Orpiment) با فرمول شیمیایی As2S3

زرنیخ یکی دیگر از مواد معدنی با فرمول شیمیایی سولفید آرسنیک و با رنگ نارنجی و زرد خیره کننده ای است. این ماده معدنی به طور طبیعی در منافذ هیدرو ترمال، چشمه های آب گرم و دود خان ها (دهانه یا دود کش آتشفشانی) یافت می گردد. زرنیخ زمانی در چین با وجود سمی بودن برای مصارف دارویی استفاده می شد و در علم شیمی هم به عنوان راهی برای ایجاد طلا مورد استفاده قرار می گرفت. آرسنیک موجود در آن، به خصوص اگر با اکسیژن ترکیب و به درستی به کار گرفته نگردد، منجر به مسمومیت خواهد شد.

توربرنیت (Torbernite) با فرمول شیمیایی Cu(UO2)2(PO4)208.12 H2O

توربرنیت یک ماده معدنی خطرناک متشکل از مس هیدراته سبز، فسفات، و اورانیل است. این ماده معدنی بیشتر در سنگ های گرانیت محتوی اورانیوم یافت می گردد و با توجه به رادیواکتیویته بودنش بسیار خطرناک است. به علت انتشار رادون از این ماده معدنی، قرار گرفتن در معرض آن به مدت طولانی باعث سرطان ریه می گردد.

مواد معدنی فوق بسیار سمی هستند و بعضی از آن ها ممکن است نادر و کمیاب باشند. منابع طبیعی ای که از لحاظ فیزیکی جمع آوری آن ها خطرناک است، در این لیست جای نمی گیرد. در بسیاری از موارد ریزش معدن یا خرابی تجهیزات اکتشاف، می تواند بسیار کشنده تر از سنگ معدن های استخراجی باشد. برای پیشگیری از آسیب های احتمالی بایستی تمهیدات ایمنی قوی اندیشیده گردد.

منبع: Forbes