نت موسیقی چیست؟ - مجله شهبازی

خبرنگاران | سرویس فرهنگ و هنر - در سالیان دور کشیشان و کاهنان با کمک علائمی ساده که در برگیرنده کلمات متن هایی بود که در صومعه ها و آتشکده ها خوانده می شد می توانستند آهنگ هایی را که از یاد برده اند به خاطر بیاورند. این علائم کم کم کاملتر و شامل جزئیاتی شد که موسیقی دانان توانستند موسیقی را که فرد دیگری نوشته بود مستقیما از روی آن ها اجرا نمایند و دیگر مجبور نبودند مدتها به یک اجرا گوش نمایند تا نواختن آن را یاد بگیرند. این علائم یا نت های موسیقی باعث گسترش و پیچیده شدن موسیقی شد.

خط موسیقی

همانطور که گفته شد امروزه هنر موسیقی دارای این خصیصه است که به کمک خطی ویژه به نام خط موسیقی می توان آن را ثبت کرد. در این خط مانند هر خط دیگر از نشانه های قرار دادی یا همان نت موسیقی استفاده می گردد. و برخلاف خط های گوناگون زبان های مختلف دنیا که از یکدیگر متفاوتند، خط موسیقی خوشبختانه خطی بین المللی است. بنابراین هرگاه مثلا موسیقی ایرانی، غربی یا ژاپنی با این خط نوشته گردد موسیقی دانان ایران، هند، ژاپن و همه جای دیگر دنیا می توانند آن را بخوانند و از روی آن بنوازند.

نام نت های موسیقی

برای همه صداهای موسیقی از بم ترین تا زیرترین آنهافقط هفت نام وجود دارد. این نام های هفت گانه در بعضی کشورهای غربی با کلمات تک هجایی و در بعضی به صورت الفبایی تلفظ می شوند.

نامگذاری هجایی نت های موسیقی

(از چپ به راست خوانده گردد)

Do Re Mi Fa Sol La Si

سی لا سل فا می ر دو

نامگذاری الفبایی نت های موسیقی

C D E F G A B

نام نت های موسیقی در زبان فارسی از نامگذاری هجایی گرفته شده است.

ریشه تاریخی نظام های هجایی و الفبایی نت موسیقی

نظام هجایی: نظام هجایی در کشورهای ایتالیا و فرانسه (و نیز در ایران به پیروی از فرانسه) معمول شده است. در قدیم بر اساس تئوری موسیقی قرون وسطایی از شش هجا تشکیل می شده که عبارت بودند از:

ut re mi fa sol la

هجاهای شش گانه را کشیشی موسیقی دان از اهالی فرانسه و مقیم ایتالیا به نام گوییدو د آرتسو، از شعر مناجات گونه زیر که آهنگ آن را احتمالا خود ساخته بود، برگزید و آن را به خاطر سهولت از بر کردن اصوات موسیقی و درک زیر و بمی شان نسبت به هم به شاگردان و سرایندگان خویش می آموخت.

Ut queant laxi resonare fibris Mira gestorum famuli tuorum solve poluti labireatum Sancte Johannes.

ترجمه شعر: اینکه خادمان تو با آوازی رسا کارهای معجزه آسایت را بازمی سرایند، باشد که به امید پاک شدن گناهانشان از لب های ناپاکشان باشد، ای ژان قدیس.

در قرن های بعد که نظام شش نتی گسترش یافت و به هفت نت موسیقی امروزی رسید، هجای سی بر آن اضافه شد و نیز هجای اوت که در نت خوانی سخت بود به هجای دو تبدیل شد.

نظام الفبایی: در نظام الفبایی به تبعیت از تئوری موسیقی یونان باستان و کوک سازهای آن موقع، نت موسیقی لا مبدا نهاده شد ونت ها برطبق همان تئوری با هفت حرف شروعین الفبای لاتین نامگذاری شده اند:

A B C D E F G

سل فا می ر دو سی لا

این نظام را کشورهای انگلیسی زبان (انگلستان و آمریکا) و آلمانی زبان (آلمان و اتریش) پذیرفته اند و به کار می برند.

شکل نت های موسیقی

نت های موسیقی می توانند به هفت شکل یا کمی بیشتر ظاهر شوند. شکل نت ارزش زمانی یا میزان کشش صدا (یا نت) را معین می نماید.

گفتنی است که وسعت صدا های اصلی موسیقی یعنی پهنه ای از بم ترین تا زیرترین اصوات، متجاوز از 60 صوت را در برمی گیرد، در حالی که نت ها فقط هفت نام دارند. در واقع در این پهنه گسترده، پس از هفتمین نت نام آن ها از شروع تکرار می گردد. به عبارت دیگر در ادامه پهنه اصوات موسیقی همیشه پیش از هر نت موسیقی دو نت سی و پس از هر نت سی نت دو واقع شده است. این تکرار تا سرانجام یافتن اصوات موسیقی ادامه دارد. البته بسامد نت های تکرار شونده هر بار دو برابر بسامد نت های هم نام پیشین است که به فاصله این دو نت همنام اوکتاو گفته می گردد.

می توانید سوالات خود در زمینه موسیقی را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.

برگرفته از: کتاب تئوری بنیادی موسیقی از پرویز منصوری