بازسازیِ آرامگاه ناجی زبان فارسی به تخریب دیوار چندصدساله اش رسیده! - مجله شهبازی

جهت دریافت خدمات بازسازی آپارتمان با گروه ساختمانی آبان در ارتباط باشید. از طراحی پلن بازسازی تا اجرای جز به جز بازسازی منزل، ویلا و ساختمان اداری تخصص ماست.

اسفند سال 1396 یعقوب زلقی، مدیر پایگاه جندی شاپور ـخبر از بازسازی جدی این آرامگاه بعد از سال ها بی توجهی داده بود؛ اقدامی که در آستانه نورز 1397 این آرامگاه را به مسیرهای گردشگری نوروزی اضافه می کرد.

او گفته بود: یعقوب لیث بنیان گذار سلسله صفاریان چون با خلفای عباسی درگیر بود از سیستان به سمت خوزستان می آید و در جنگی زخمی شده و در بیمارستان گندی شاپور بستری می گردد و در همین شهر می میرد. اکنون اقدامات خوبی درخصوص آرامگاه او انجام دادیم.

اما حالا بعد از 17 ماه، بار دیگر پروژه بازسازی و ساماندهی آرامگاه یعقوب لیث صفاری در دستور اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خوزستان قرار گرفته و بر اساس عملکرد اتفاق افتاده تا امروز تخریب این دیوار هم یکی از برنامه ها در فرایند بازسازی این آرامگاه بوده است؛ آرامگاه کسی که بر اساس منابع زبان فارسی، ناجی زبان فارسی بعد از حمله اعراب به ایران است.

آن هم در شرایطی که به گفته مردم محلی این منطقه، نه دچار سیل نوروز سال جاری شد که نم زدگی و شوره زدگی بلای جان این دیوار شده باشد و نه زلزله ای در کار بوده که به واسطه ترک خوردگی و سستی دیوارش امکان ریزش آن روی سر بازدیدکنندگان وجود داشته باشد.

آرامگاه یعقوب لیث صفاری در روستا شاه آباد قرار گرفته است؛ نقطه ای که فقط 10 کیلومتر با دزفولِ خوزستان فاصله دارد. یعقوب لیث در سال 247 قمری اولین شهریار ایرانی بعد از اسلام شد و سلسله صفاریان را تاسیس کرد. سلسله صفاریان در سیستان حکومت می کردند و مرکز آن در زرنج بود که امروزه در افغانستان قرار گرفته است. گنبد دندانه دار آرامگاه او از دور قابل مشاهده است و قبرستانی قدیمی هم در اطراف آن قرار گرفته است.

گفته می گردد آرامگاه یعقوب لیث صفاری تا به امروز بارها بازسازی شده و بنای آن متعلق به دوران سلجوقیان تا قاجاریان است؛ یعنی بخش های قدیمی تر متعلق به دوران سلجوقی است.

گنبد این بنا ساختاری دندانه دار دارد. بر اساس گفته های مردم محلی 20 تا 25 سال پیش کتیبه ای روی دیوار گنبد به خط عربی قدیم وجود داشته و در آن نام یقعوب لیث سردار عظیم و نخستین شهریار ایرانی (پس از اسلام) به روشنی نوشته شده بود.

وجود گورستانی با سنگ قبرهای باستانی در اطراف آرامگاه یعقوب لیث صفاری گواهی بر قدمت این اثر دارد. گنبد مخروطی شکل آرامگاه از برترین نوع گنبدهای مخروطی در خوزستان است. این بنا تنها یک در ورودی دارد و برای ساخت آن از خشت خام استفاده شده است. برای زیبایی آن از نقوض برجسته و ملات گچ و خاک استفاده نموده اند.

در طول سال های گذشته، اعتراض های زیادی نسبت به شرایط نامطلوب این اثر تاریخی مطرح شده بود؛ به گونه ای که در ضریح آهنی مقبره از چوب صندوق میوه برای اتصال بخش های مختلف استفاده شده است و روی دیوار قدیمی آرامگاه میخ های زنگ زده، سیم ، تارعنکبوت ، موکت های رنگ و رو رفته و محوطه سازی نامناسب به چشم می آمد.

تا این که زلقی در اسفند 96 اظهار داشت: بازسازی کامل قسمت داخلی و بیرونی بنا، بازسازی کامل پشت بام و قسمتی از گنبد، محوطه سازی و اضافه کردن 500 مترکف فرش آجری فضا پیرامونی آرامگاه، توسعه انشعاب آب و برق، تعمیر و بازسازی مجدد چهار چشمه سرویس بهداشتی به طور کامل، پاکسازی ورودی محوطه و شتسشوی کامل آرامگاه یعقوب لیث جهت فعالیت های ستادی پایگاه گندی شاپور اجرا شده است.

قسمت اصلی بنا یعقوب لیث که سنگی است و اثر شاخص دوره تیموری با همان شمایل تاریخی گذشته خود حفاظت و بازسازی شده، رطوبت زدایی، تعویض ناودان ها و درب و پنجره ها، اصلاح شیب بندی پشت بام و… احیاء دوباره فضای سبز وگلکاری محوطه هم اجرا شده است.

اما معین نیست چرا با تعریف پروژه ساماندهی تازه آن هم بعد از این مدت کوتاه، یکی از دیوارهای این بنای چند صد ساله که به شماره 2550 در لیست آثار ملی به ثبت رسیده، تخریب شده است؟

پس از فروپاشی پادشاهی ساسانیان زبان فارسی کم کم رو به فراموشی می رفت و زبان رسمی کشور عربی شده بود. یعقوب لیث صفاری را اولین پادشاه پس از آن ها می دانند که زبان پارسی را زبان رسمی کشور اظهار داشت. پس از این که او در نبرد با خوارج پیروز شدف شاعری بنا بر رسم زمان قصیده ای به عربی در مدح او سرود، وی او را ملامت کرد که چرا به زبانی که نمی فهمد برایش شعر سروده است (چیزی که من اندر نیابم، چرا باید گفت) پس او نخستین کسی بود که زبان پارسی را 200 سال پس از ورود اسلام به ایران، به اسم زبان رسمی ایران اظهار داشت.

محسن ابوالقنامی در کتاب تاریخ زبان فارسی نوشته است: در سال 254 هجری، یعقوب لیث صفار، دولت مستقل ایران را در شهر زرنج سیستان تاسیس کرد و زبان فارسی دری را زبان رسمی کرد که این رسمیت تا به امروز ادامه دارد. او تلاش کرد خلافت عباسی را سرنگون کند و حتی تا نزدیکی بغداد هم پیش رفت ولی روزگار به او امان نداد و در ماه شوال 265 قمری به بیماری قولنج مبتلا و در گندی شاپور درگذشت.

ایسنا