همه چیز درباره کمبود روی (زینک)؛ علائم، خطرات و درمان - مجله شهبازی

بدن از روی در چندین فرآیند مهم استفاده می نماید. روی نقش مهمی در سیستم ایمنی، بهبود زخم، سنتز پروتئین و DNA و بسیاری از عملکردهای بدن ایفا می نماید.

در این مقاله به نقش روی در بدن، علائم و دلایل کمبود روی و مواد غذایی حاوی روی می پردازیم. در انتها هم روش های درمان و نحوه تشخیص کمبود روی، همچنین توصیه هایی برای پیشگیری از این عارضه را به شما معرفی می کنیم. در ادامه با خبرنگاران مگ همراه باشید.

• 15 نشانه کمبود ویتامین C و منابع غذایی مناسب برای جبران آن

نکاتی درباره کمبود روی

با وجود اینکه بدن به مقدار زیادی روی احتیاج ندارد، احتمال اینکه دچار کمبود روی شوید، وجود دارد. اگر روی لازم بدن تأمین نگردد، ممکن است علائم کمبود روی را تجربه کنید.

با توجه به اظهارات مؤسسه ملی سلامت، عارضه کمبود روی چندان رایج نیست. با­ این­ حال، احتمال ابتلا به کمبود زینک در افرادی که رژیم غذایی ضعیفی دارند، بیشتر است. پزشکان اغلب برای افراد مبتلا به کمبود زینک، مکمل تجویز می نمایند.

نقش روی در بدن چیست؟

روی کارکردهای زیادی در بدن دارد. این ماده معدنی باعث بهبود عملکرد سلول ها می­ گردد و تقریبا به 100 آنزیم موجود در بدن یاری می­ کند وظایف خود را به درستی انجام دهند. آنزیم­ ها مولکول هایی هستند که باعث می­ شوند در بدن، واکنش شیمیایی رخ دهد.

زینک در بسیاری از عملکردهای جسمانی نقش دارد؛

• رشد: روی باعث بهبود رشد بدن می گردد. به همین دلیل یک ماده معدنی ضروری برای خانم­ های باردار و رشد بچه ها محسوب می گردد.
• عملکرد سیستم ایمنی: بدن ما از روی برای ساخت سلول­ های سیستم ایمنی به نام لنفوسیت T استفاده می نماید.
• عملکرد آنزیم ها: زینک نقش اساسی ای در تحریک واکنش های شیمیایی بدن دارد. به طور مثال، به بدن در استفاده از اسید فولیک و ایجاد پروتئین ها و DNA جدید یاری می­ کند.
• سلامت چشم: کمبود روی می تواند منجر به بیماری­ های چشم از جمله تخریب لکه زرد داخل چشم (دژنراسیون ماکولا) گردد.
• بهبود زخم: زینک به افزایش سلامت پوست و غشاء مخاطی یاری می نماید، که این موضوع سبب بهبود سریع زخم­ ها می گردد.

علائم کمبود روی

برخی از رایج ترین علائم کمبود روی به توضیح زیر هستند؛

• سیستم ایمنی ضعیف و ابتلای مکرر به سرماخوردگی یا انواع عفونت ها
• کاهش اشتها
• رشد کمتر از انتظار
• اختلال در خواب
• عملکرد ضعیف سیستم ایمنی

کمبود شدید زینک حتی می تواند منجر به علائم خطرناک تری همچون موارد زیر گردد؛

• بلوغ جنسی دیررس
• اسهال
• آسیب به چشم و پوست
• جوش و آکنه
• بی حالی
• ریزش مو
• کند شدن فرایند درمان زخم ها
• کاهش وزن بی دلیل
• ناتوانی جنسی و فراوری کمتر تستوسترون در بدن (هیپوگنادیسم) در مردان و پسران

دلایل کمبود روی

طبق اظهارات یک مقاله منتشر شده، افراد زیادی در سرتاسر دنیا به دلیل مصرف ناکافی زینک، به کمبود زینک مبتلا هستند. کمبود زینک سه دلیل عمده دارد؛

• مصرف ناکافی زینک در رژیم غذایی
• از دست دادن مقدار زیادی زینک به دلایل مختلف، مثل جذب ضعیف آن در بدن
• ابتلا به بیماری های مزمن

اگر به یکی از بیماری های مزمن زیر مبتلا هستید، ممکن است کمبود روی را تجربه کنید؛

• اعتیاد به الکل
• سرطان
• بیماری سلیاک
• اسهال مزمن
• بیماری های مزمن کلیوی
• بیماری های مزمن کبد
• بیماری کرون (بیماری های التهابی روده)
• دیابت
• بیماری های لوزالمعده
• کم خونی داسی شکل
• کولیت روده (کولیت اولسراتیو)

ارتباط کمبود روی با گیاه خواری (وجترینیسم)

سطح روی معمولا در بدن افراد گیاه خوار کمتر است. علت این موضوع این است که بدن، روی موجود در گوشت را بهتر تجزیه می نماید. گیاه خواران مقدار بیشتری حبوبات، سویا، لوبیا، آجیل و غلات مصرف می نمایند. این مواد غذایی سالم و مفید هستند، اما به دلیل اینکه حاوی فیتات هستند، به توانایی بدن در جذب زینک آسیب می زنند. در واقع این مواد غذایی به روی می چسبند، بنابراین بدن نمی تواند روی را جذب کند.

• علائم کمبود آهن چیست و برای درمان آن چه باید کرد؟

ارتباط کمبود روی با سن

افراد مسن به علت نخوردن یا دسترسی نداشتن به غذاهای متنوع، در معرض خطر کمبود زینک قرار دارند. مصرف برخی از داروها، از جمله داروهای ادرارآور مثل کلرتالیدون یا هیدروکلروتیازید هم می تواند آزادسازی روی در بدن را افزایش دهد. یک اختلال دارویی کمیاب به نام آکرودرماتیت آنتروپاتیکا هم وجود دارد، که بر توانایی بدن در جذب زینک اثر می گذارد.

مواد غذایی حاوی روی

روی در بدن ذخیره نمی­ گردد و این یعنی به منظور پیشگیری از کمبود این ماده معدنی، تأمین روی لازم احتیاج به وسیله مواد غذایی لازم است. شما می توانید مصرف مواد غذایی حاوی روی را افزایش دهید و از این طریق، خطر ابتلا به کمبود روی را کاهش دهید. غذاهای حاوی روی به توضیح زیر هستند؛

1. اسفناج

اسفناج منبع گیاهی برای دریافت روی است. خوردن سالاد حاوی اسفناج، روش آسانی برای دریافت روی بیشتر در رژیم غذایی است.

2. قارچ

قارچ های انواع مختلفی دارند. قارچ ها از هر نوعی که باشند، سرشار از روی هستند. قارچ علاوه بر روی، حاوی ویتامین ها و مواد معدنی مختلفی است. هر 100 گرم قارچ، 7.66 میلی گرم روی دارد.

• کدام ویتامین ها و مواد معدنی متابولیسم بدن را تقویت می نمایند؟

3 . کنجد

کنجد غنی از روی است. اما از آنجایی که نمی توانید مقدار زیادی از آن را در یک وعده غذایی بخورید، می توانید آن را روی غذاهای مختلف بپاشید تا از مواد مغذی موجود در آن بهره مند شوید.

کنجد علاوه بر روی، حاوی مقادیر زیادی اسیدهای چرب تک اشباع نشده و چند اشباع نشده است، که به سوزاندن چربی بدن یاری می نمایند.

4. نخود فرنگی

نخود فرنگی فواید زیادی برای سلامتی دارد؛ از جمله پیشگیری از سرطان، تأمین انرژی بدن، کند کردن فرایند پیری و یاری به تنظیم سطح قند خون.

100 گرم نخود فرنگی حاوی 1.24 میلی گرم روی است. می توانید این ماده غذایی مفید را به سالاد یا سوپ اضافه کنید و از این طریق از مواد مغذی موجود در آن بهره مند شوید.

5. گوشت بوقلمون

گوشت بوقلمون حاوی مقدار زیادی روی است، در عین حال چربی و کالری پایینی دارد .

گوشت بوقلمون علاوه بر روی، حاوی مقدار زیادی پروتئین بوده و منبع خوبی از ویتامین های B1، A، B12 و مواد معدنی همچون سلنیوم، منیزیم، مس، آهن، پتاسیم و اسید آمینه است.

• ویتامین A؛ خواص، علائم کمبود، منابع و هر چه باید درباره آن بدانید

6. زرده تخم مرغ

زرده تخم مرغ هم یکی دیگر از مواد غذایی است که برای جبران کمبود روی مفید است. زرده تخم مرغ حاوی تمام ویتامین های موجود در تخم مرغ است.

سایر مواد غذایی حاوی روی به توضیح زیر هستند؛

• صدف خوراکی
• گوشت گاو کباب شده
• غلات صبحانه
• لوبیا
• ماست
• نخود
• جو دوسر
• شیر

دیگر مواد غذایی حاوی زینک شامل ماست کم چرب، دانه کدو تنبل، بادام و پنیر چدار می گردد. می توانید این مواد غذایی را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. با مصرف مواد غذایی متنوع از جمله گوشت کم چرب، میوه، سبزیجات و محصولات لبنی می توانید زینک لازم برای بدن را به وسیله رژیم غذایی روزانه خود تأمین کنید.

تشخیص کمبود روی

آزمایش خون یا آزمایش ادرار نتیجه قطعی ابتلا به کمبود روی را نشان نمی دهد، چون روی به مقدار بسیار کمی در سلول های بدن وجود دارد.

برای تشخیص کمبود روی، پزشک سابقه پزشکی شما را آنالیز می نماید و از شما سؤالاتی درباره رژیم غذاییتان می پرسد. در صورت مصرف ناکافی کالری روزانه یا نخوردن غذاهای متنوع، احتمال ابتلا به کمبود روی در شما بالا می رود.

درمان کمبود روی

برای درمان کمبود روی می توانید از مکمل ها بهره ببرید. مکمل ها حاوی مقادیر مختلفی از زینک خالص هستند و با عنوان های گلوکونات روی، سولفات روی یا استات روی طبقه بندی می شوند. مکمل ها را می توانید از داروخانه تهیه کنید.

بر روی برچسب مکمل باید اطلاعاتی درباره میزان زینک خالص موجود در آن نوشته شده باشد. زینک یک ترکیب رایج در قرص های گلو درد هم است، چون به درمان سرماخوردگی یاری می نماید.

توصیه هایی برای پیشگیری از کمبود روی

روش های متفاوتی برای بهره گیری بیشتر از میزان زینکی که از رژیم غذایی روزانه دریافت می کنید، وجود دارد. به طور مثال، می توانید لوبیا را قبل از پخت، در آب خیس کنید . این موضوع به کاهش فیتات موجود در آن یاری می نماید و از این طریق باعث آسان تر شدن فرایند جذب روی در بدن می گردد .

نکته انتهای

مصرف بیش از حد روی، همانند کمبود زینک خطرناک است. اگر برای تقویت سیستم ایمنی بدن بیش از حد مکمل زینک مصرف کنید، میزان زینک در بدن تان به طرز خطرناکی افزایش پیدا می نماید.

علائم مصرف بیش از حد زینک از حالت تهوع و استفراغ گرفته تا آسیب به عملکرد سیستم ایمنی بدن، متغییر است. به همین دلیل بزرگسالان بالای 19 سال نباید بیش از 40 میلی گرم زینک در روز مصرف نمایند.

اگر فکر می کنید به کمبود زینک مبتلا هستید، با پزشک درباره مصرف مکمل یا سایر روش های درمانی مشورت کنید.

منبع: medical news today, medical news today