مجتمع ربع رشیدی یادگاری از قرون و اعصار علم و دانایی است - مجله شهبازی

بیشتر بخوانیدربع رشیدی تبریز | اولین دانشگاه بین المللی دنیا در ایران

داستان چیست؟

میررضا مجیدی در نخستین همایش بین المللی عظیمداشت خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی که در تبریز برگزار گردید، با بیان اینکه دانشگاه تبریز تا به امروز دوبار افتخار میزبانی از پژوهشگران داخلی و خارجی در خصوص ربع رشیدی را داشته است، اظهار کرد: نخستین بار حدود نیم قرن پیش چنین همایشی برگزار گردید و امروز نیز همایش دیگری به منظور بازخوانی تاریخچه و احیای این بنای ارزشمند برگزار می گردد.

وی با اشاره به نقش آذربایجان و تبریز در تاریخ ایران اضافه نمود: آذربایجان از سده های گذشته و به مدد خردگرایی و خداجویی و به یمن آموزه های نیاکان سرافرازش، همیشه در تاریخ نشانه فضیلت و فرزانگی را به پیشانی داشته و شعله های آگاهی و دانایی در آن به خاموشی نگراییده است.

وی گفت: براساس این پیشینه پرافتخار است که رهبر معظم انقلاب در بخشی از بیاناتشان در ملاقات با مردم تبریز، به تبیین افتخارات مردم آذربایجان پرداختند و نخبه پروری در هنر، علم و سیاست و همچنین روحیه جریان سازی در تحولات تاریخی و سیاسی کشور را دو ویژگی افتخار آمیز مردم این خطه برشمردند.

رئیس دانشگاه تبریز با بیان اینکه مجتمع دانشگاهی ربع رشیدی، یادگاری از قرون و اعصار علم و دانایی است، اضافه نمود: شهرک شنب غازان و عمارت ارغونیه نیز در شهر تبریز قرار دارند که در گذشته، محفل علمی برای جویندگان فضیلت و فرزانگی بوده اند.

وی با اشاره به اینکه در اصل، نهاد تعلیم و تربیت در هر جامعه رابطه مستقیمی با فرهنگ، اعتقادات، باورها، دانش و احتیاج مردم و طبقه حاکمه آن دارد و حکومت مغولان نیز آموزش و پرورش متناسب با اعتقادات، دانش ها و شیوه زندگی خود داشتند و چون بر ایران غالب شدند، با فرهنگ ایرانی اسلامی درآیمختد و دانشمندا و وزرای ایرانی نیز نقش مهمی در احیا و استمراز میراث فرهنکی اسلامی ایرانی ایفا کردند.

وی با بیان اینکه بر اساس شواهد قطعی تاریخی، ایلخانان مغول به دلیل نداشتن تعصب نسبت به مذهب خاص، در روینمودهای سیاسی و فرهنگی نوعی تسامح در پیش گرفتند و همین امر موجب آزادی نسبتی در تعلیم و تربیت علوم مختلف شد، اضافه نمود: مغولان پس از غلبه بر ایران با وجود اینکه از نظر نظامی غالب بودند، اما در امور سیاسی و فرهنگی ناگزیر به استفاده از ایرانیان شدند، از این رو در رابطه با امرا و وزرای ایرانی، به دین آنان که اسلام بود گرایش و اعتقاد پیدا کردند.

مجیدی متذکر شد: بدین ترتیب در طوفان برخاسته از حضور مغولان در ایران، مراکز آموزشی بدست ایرانیان مسلمان افتاد و با بهره گیری از مذاهب مختلف اسلامی اداره شد، در این میان منطقه آذربایجان و به ویژه شهر تاریخی تبریز از شرایط استثنایی برخوردار بود و علی رغم اینکه مغول در هر جا که رفته بود، ویرانی گسترانده و آتش فتنه روشن نموده بود، در آذربایجان بساط دانش برپا کرد.

وی بیان نمود: اگرچه ربع رشیدی که آشکارترین نمونه سعی و همت حکومت مغلول و وزیر دانشمند ایرانی بود، در مقایسه با تاسیس دانشگاه های قدیمی اروپایی چون کمبریج چندین دهه دیرتر به امر آموزش پرداخته، اما به گواه تاریخ، نسبت به بیشتر دانشگاهای اروپایی از نظر تقدم زمانی پیشتاز است.

وی شرح داد: آنالیز تاسیسات علمی، آموزشی و نظام آموزشی ربع رشیدی نشان می دهد که چندین نوع مدرسه و سطوح مختلف آموزشی در این شهرک با سازمان اداری و سیستم آموزشی بی نظیر وجود داشته است.

رییس دانشگاه تبریز با بیان اینکه در بیت التعلیم ربع رشیدی به بچه ها و اطفال به ویژه بچه ها کارکنان شهرک و بچه ها بی سرپرست تبریز، آموزش خواندن و نوشتن داده می شد، گفت: دانش آموزان بعد از یادگیری و حسب میزان استعداد، به صورت علمی حرفه یا شغلی را هم آموزش می دیدند و مشغول به کار می شدند.

وی با تاکید بر اینکه دانشجویان نیز به صورت شبانه روزی همانند بورسیه های امروزی، با تامین احتیاجهایی چون خوراک، پوشاک، شهریه در ربع رشیدی زندگی می کردند، اعلام نمود: با وجود محدود بودن پذیرش تعداد دانشجو در این مجموعه، هزاران دانشجو و صدها استاد از مناطق مختلف کشور و حتی از کشورهای دوردست در تبریز گردهم آمده بودند.

وی با اشاره به اینکه کتابخانه عظیم ربع رشیدی نیز یکی از بناهای عظیم این شهرک بشمار می رفت و از عظیمترین کتابخانه های تاریخ ایران محسوب می شد، یادآور شد: این ظرفیت ها ربع رشیدی را محور مطالعات علمی، کانون فضیلت و دانش و محل گردآمدن علما و دانشمندان از سراسر دنیا نموده بود.

مجیدی بیان نمود: با وجود اهمیت بالای ربع رشیدی در آن برهه از تاریخ ایران، متاسفانه این مرکز علمی بعد از قتل خواجه الرشیدالدین فضل الله همدانی به سرنوشت غمباری دچار شد و به تاراج رفت.

وی با تاکید بر اینکه ربع رشیدی تا حدودی همزمان با قدیمی ترین دانشگاه های اروپایی تاسیس شد، ادامه داد: چرا دانشگاه های اروپایی روز به روز گسترش و پیشرفت پیدا نموده و تحولات و جنگ های خونبار تاثیری در سرنوشتشان نداشت و حتی امروز با قدرت به فعالیت ادامه می دهند، اما ربع رشیدی به تاراج تاریخ رفت؟ وی متذکر شد: اگر مرکز علمی ربع رشیدی سقوط نمی کرد و حکومت های بعدی حیات آن را با خطر روبرو ننموده و در راستای احیا و ترقی آن می کوشیدند، امروز قدیمی ترین دانشگاه ایران 700 ساله بود.

منبع: همگردی